Đẩy mạnh phòng ngừa, phát hiện và ngăn chặn vi phạm trong Đảng

Trong bối cảnh công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng đang được đẩy mạnh với tinh thần quyết liệt, kiên trì và toàn diện, ngày 22/4/2025, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Quy định số 285-QĐ/TW về phòng ngừa, phát hiện và ngăn chặn vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên; quy định cụ thể về nguyên tắc, phương pháp, cách thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng và người có thẩm quyền trong phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn vi phạm của tổ chức đảng, đảng viên. Trọng tâm của Quy định là việc triển khai ba nhóm giải pháp hướng đến mục tiêu xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh: phòng ngừa vi phạm – phát hiện vi phạm – ngăn chặn vi phạm.

Phòng ngừa vi phạm là việc cấp ủy, tổ chức đảng, người có thẩm quyền lãnh đạo, chỉ đạo và chủ động xây dựng, thực hiện các cách thức, biện pháp để ngăn chặn, cảnh báo tổ chức đảng, đảng viên không thực hiện hành vi vi phạm các chủ trương, quy định, của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong hoạt động của mình. Quy định 285-QĐ/TW nêu tám giải pháp phòng ngừa vi phạm:

1. Xây dựng, hoàn thiện hệ thống quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước bảo đảm thống nhất, đồng bộ, chặt chẽ, khả thi và cơ chế thi hành nghiêm minh; tổ chức, bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

2. Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống; học tập, nghiên cứu, quán triệt, tuyên truyền, phổ biến kịp thời chủ trương, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

3. Công khai, minh bạch thông tin về tổ chức, hoạt động, quy chế làm việc, quy định, quy trình, quy tắc ứng xử, chuẩn mực đạo đức, công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan.

4. Thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình, chất vấn trong Đảng, quy định về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; kê khai, công khai tài sản, thu nhập của cán bộ, đảng viên. Hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản, thu nhập; quy định, quy trình, hướng dẫn về xác minh tài sản, thu nhập của cán bộ, đảng viên.

5. Điều động, luân chuyển, chuyển đổi vị trí công tác của cán bộ, đảng viên theo quy định. Cung cấp thông tin định kỳ hoặc đột xuất cho báo chí, truyền thông về kết quả kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

6. Phối hợp chặt chẽ giữa Ủy ban kiểm tra với các tổ chức đảng có liên quan trong xây dựng chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án.

7. Đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ trong công tác lãnh đạo, quản lý; xây dựng và hoàn thiện các nền tảng ứng dụng trực tuyến trong khai thác dữ liệu phục vụ nhiệm vụ, dịch vụ công. Công khai các kênh thông tin tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, tố giác, phản ánh, kiến nghị về hoạt động công vụ.

8. Hoàn thiện phương pháp đánh giá, chấm điểm năng lực, tinh thần trách nhiệm, hiệu quả công việc của tổ chức đảng, đảng viên. Kịp thời bảo vệ, biểu dương, khen thưởng tổ chức đảng, đảng viên dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Phát hiện vi phạm là việc cấp ủy, tổ chức đảng, người có thẩm quyền thông qua công tác lãnh đạo, chỉ đạo, thực thi công vụ hoặc từ các thông tin, hồ sơ, tài liệu tìm ra vi phạm của tổ chức đảng, đảng viên. Quy định 285-QĐ/TW quy định rõ vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên được phát hiện thông qua các phương thức:

1. Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình trong tổ chức và hoạt động của tổ chức đảng, trong công tác quản lý đảng viên; kiểm điểm và đánh giá, xếp loại chất lượng tổ chức đảng, đảng viên hằng năm; thông tin, dữ liệu và hoạt động kiểm soát, kê khai, công khai, xác minh tài sản, thu nhập; báo cáo, kiến nghị của tổ chức đảng, cơ quan, tổ chức, cá nhân.

2. Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao, phân công của tổ chức đảng, đảng viên; thực hiện trách nhiệm nêu gương, tự giác nhận khuyết điểm, vi phạm trong sinh hoạt cấp ủy, chi bộ.

3. Công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án của các cơ quan chức năng; giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

4. Nội dung chất vấn tại kỳ họp của cấp ủy, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân; ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân qua hoạt động tiếp xúc, đối thoại của cấp ủy, chính quyền.

5. Giải quyết khiếu nại, tố cáo, tố giác, kiến nghị của tổ chức, cá nhân; thông tin phản ánh của báo chí, các phương tiện thông tin đại chúng.

6. Công tác phối hợp, cung cấp, trao đổi thông tin, hồ sơ, tài liệu giữa các cơ quan chức năng.

7. Các nguồn tài liệu, thông tin, hoạt động khác theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

   Ngăn chặn vi phạm là việc cấp ủy, tổ chức đảng, người có thẩm quyền căn cứ kết quả kiểm tra, giám sát; kết luận, thông báo của cơ quan có thẩm quyền hoặc thông tin, hồ sơ, tài liệu của cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp để quyết định hoặc đề nghị, yêu cầu cơ quan có thẩm quyền áp dụng các biện pháp theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước nhằm xử lý, chấm dứt vi phạm. Quy định 285-QĐ/TW nêu sáu giải pháp then chốt ngăn chặn vi phạm:

1. Cấp ủy, tổ chức đảng, Ủy ban kiểm tra các cấp chủ động theo dõi, dự báo, nắm chắc tình hình; xác minh ngay dấu hiệu vi phạm của tổ chức đảng, đảng viên để có biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời hoặc đề nghị, yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, xử lý theo quy định.

2. Kiểm tra, giám sát, giải quyết tố cáo hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo quy định.

3. Yêu cầu tổ chức đảng, đảng viên báo cáo giải trình trung thực các thông tin khiếu nại, tố cáo, tố giác, phản ánh có liên quan. Khuyến khích tổ chức đảng, đảng viên tự giác báo cáo, cung cấp thông tin, hồ sơ, tài liệu, nộp lại tài sản, thu nhập liên quan đến vi phạm, chủ động chấm dứt vi phạm và khắc phục kịp thời hậu quả đã gây ra.

4. Tạm đình chỉ công tác, đình chỉ sinh hoạt đảng, sinh hoạt cấp ủy, tạm thời chuyển sang vị trí công tác khác đối với cán bộ, đảng viên vi phạm trong thực thi nhiệm vụ, công vụ.

5. Tổ chức kiểm điểm trách nhiệm, xem xét, xử lý kỷ luật nghiêm minh, kịp thời đối với tổ chức đảng, đảng viên vi phạm.

6. Yêu cầu tổ chức đảng, đảng viên vi phạm xây dựng kế hoạch khắc phục vi phạm, khuyết điểm theo kết luận kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, đồng thời giám sát việc thực hiện

   Quy định số 285-QĐ/TW nêu lên trách nhiệm của từng tổ chức đảng và mỗi cán bộ, đảng viên trong việc tự soi, tự sửa, giữ gìn phẩm chất cách mạng, chống suy thoái và “tự diễn biến, tự chuyển hóa” từ bên trong. Việc triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp về phòng ngừa, phát hiện và ngăn chặn vi phạm không chỉ góp phần siết chặt kỷ luật Đảng mà còn củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Đây là yêu cầu cấp thiết, đồng thời cũng là thước đo cho năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và uy tín của Đảng trong giai đoạn hiện nay.