Hội thảo Khu thương mại tự do tại Đồng Nai - Động lực tăng trưởng trong kỷ nguyên mới - Cất cánh cùng sân bay Long Thành

Ngày 27/6/2025, tỉnh Đồng Nai tổ chức Hội thảo "Khu thương mại tự do tại Đồng Nai - Động lực tăng trưởng trong kỷ nguyên mới - Cất cánh cùng sân bay Long Thành". Chủ trì buổi hội thảo có đồng chí Võ Tấn Đức, Phó Bí Thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; đồng chí Hồ Văn Hà, TUV, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; cùng tham gia có đồng chí Huỳnh Thanh Bình, UVTV, Chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra Tỉnh ủy, lãnh đạo các sở, ngành của tỉnh và nhiều chuyên gia về lĩnh vực tài chính, kinh tế, phát triển đô thị, quy hoạch và logistics.

Theo UBND tỉnh Đồng Nai, Đề án dự kiến phân ra các khu chức năng trong khu thương mại tự do gồm các chức năng chính như: Khu chức năng sản xuất, gắn với mô hình Khu thương mại tự do xanh (Green FTZ): tổng diện tích 3.095ha; Khu chức năng Logistics: tổng diện tích 2.244 ha; Khu dịch vụ tài chính, thương mại dịch vụ: tổng diện tích 1.500 ha; Khu nghiên cứu đổi mới sáng tạo, công nghệ thông tin gắn với mô hình Khu thương mại tự do Số (Digital FTZ): tổng diện tích 1.419ha. 

Toàn cảnh Hội thảo

Với dự toán kinh phí khoảng 16 tỷ USD, Đồng Nai lập đề án khu thương mại tự do rộng 8.100 ha với 4 khu chức năng gần sân bay Long Thành. Giai đoạn 1 dự kiến thực hiện trong 5 năm, trên diện tích 3.700 ha với kinh phí hơn 9,2 tỷ USD. Khu thương mại sẽ kết nối trực tiếp sân bay Long Thành và cảng Phước An, tạo thành chuỗi logistics đa phương thức, giúp tối ưu chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh. Dự án được kỳ vọng tạo động lực mới cho tăng trưởng GRDP của tỉnh, thu hút đầu tư quốc tế, tạo việc làm với thu nhập cao... Đồng Nai sẽ lựa chọn 18 ngành nghề trong khu thương mại, gồm logistics số, điện tử, cơ khí, công nghệ thông tin, dược phẩm, chế biến thực phẩm, đào tạo nhân lực...

Tại bốn khu này, phần diện tích quy hoạch nằm trong và ngoài sân bay Long Thành và cảng biển Phước An đáp ứng các điều kiện cần thiết cho việc thành lập khu thương mại tự do. Trong bốn khu chức năng chính, Đồng Nai lựa chọn 18 ngành nghề ưu tiên như: logistics số, điện tử, cơ khí, dược phẩm, chế biến thực phẩm, công nghệ thông tin, đào tạo. Lãnh đạo tỉnh cho biết đây là khu thương mại tự do đầu tiên tích hợp đầy đủ cả hệ sinh thái sản xuất, logistics sân bay – cảng biển, thương mại tài chính và công nghiệp công nghệ cao.

Đồng chí Huỳnh Thanh Bình, UVTV, Chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra Tỉnh ủy trao đổi với doanh nghiệp nước ngoài tham dự Hội thảo

Buổi Hội thảo cũng phân tích những tác động đến kinh tế - xã hội khi thành lập khu Thương mại tự do tại Đồng Nai; cụ thể: tác động tích cực là thúc đẩy phát triển kinh tế vùng; tăng thu hút đầu tư trong và ngoài nước. Đặc biệt là các dự án FDI quy mô lớn tỷ USD; tạo động lực tăng trưởng cho tỉnh Đồng Nai và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam; phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ, logistics, thương mại; tăng cường hoạt động xuất nhập khẩu; thủ tục hải quan được đơn giản hóa, giúp giảm chi phí logistics và thời gian thông quan hàng hóa; doanh nghiệp có thể hưởng lợi từ chính sách thuế ưu đãi; tạo việc làm và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; hàng chục nghìn việc làm mới có thể được tạo ra trong các lĩnh vực như vận tải, logistics, dịch vụ thương mại, kho bãi…; thúc đẩy đào tạo, chuyển giao công nghệ, nâng cao tay nghề; tăng khả năng cạnh tranh quốc tế; góp phần đưa Đồng Nai thành trung tâm logistics và hàng không quốc tế; tạo cú hích để Việt Nam hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Tuy nhiên, Hội thảo cũng nhìn nhận một số tác động tiêu cực như nếu định vị chiến lược phát triển Khu thương mại tự do thiếu chính xác, không phát triển phù hợp với địa phương một cách rõ ràng và kiên định thì tỉnh có thể bỏ lỡ thời điểm tốt nhất cho việc kêu gọi các nhà đầu tư chiến lược hay thực hiện các chính sách quan trọng cho phát triển Khu. Mặc dù bản chất của việc thành lập Khu thương mại tự do là tạo nên một “Khu thử nghiệm” các chính sách mới, song thực tế, những chính sách quá “mới” ở một số nơi dẫn đến tình trạng gặp khó khăn trong quá trình áp dụng các chính sách cởi mở, hiện đại để phát triển, mặc dù đã được trao quyền tự chủ hoặc các chính sách “đột phá” không lường hết được các tác động tiêu cực, gây bất cập chính sách trong quá trình thực hiện. Sự mất ổn định chính trị, thiếu minh bạch trong chính sách và thực thi chính sách của các Khu thương mại tự do khiến cho các nhà đầu tư không yên tâm bỏ vốn. Tổ chức quản lý hoạt động, xúc tiến đầu tư, cải cách hành chính, nâng cao chất lượng đội ngũ công chức còn hạn chế. Tệ quan liêu, tham nhũng, cửa quyền, sách nhiễu gây phiền hà làm nản lòng các nhà đầu tư. Những vấn đề lớn nhất khi phát triển Khu thương mại tự do là các gánh nặng chi ngân sách phát sinh trong việc cung cấp cơ sở hạ tầng, đất đai, dịch vụ tiện ích được trợ cấp, các gói ưu đãi thuế. Còn có vấn đề liên quan đến việc thu hồi đất: chính quyền thu hồi đất cho các Khu thương mại tự do, và có xung đột với quyền lợi của người dân địa phương. Một số Khu thương mại tự do không chỉ thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, mà còn không có kế hoạch thu hút, sử dụng nhân lực, nhân lực chất lượng cao rõ ràng cũng như chính sách sử dụng và quản lý nhân lực một cách thống nhất. Ngoài ra, các chính sách ưu đãi nổi trội cho các doanh nghiệp trong khu thương mại tự do nhằm thu hút lao động có thể gây ra áp lực đối với các doanh nghiệp không nằm trong Khu thương mại tự do, đặc biệt thách thức trong công tác tuyển dụng và giữ chân lao động. Khu thương mại tự do cũng có thể tạo ra nhận thức sai lệch về sự thiên vị trong đầu tư. Theo đó, các doanh nghiệp trong Khu vực được đối xử ưu đãi so với các doanh nghiệp ở phần còn lại của đất nước, đặc biệt là chính sách ưu đãi về giá thuê đất, ưu đãi thuế và phí….

Vân Anh